Կոմիտասի գրառած երգերի կատարում

«Սեբաստացու օրեր. կրթահամալիրի տոն 2015»

Նոյեմբերի 16-ին՝ ժամը՝ 14:30, «Սեբաստիա» համերգասրահ

Կոմիտասի գրառած. չկատարված երգերի ներկայացում 

Պատասխանատու՝ Մարինե Մկրտչյան, ներկայացնում են՝ Տաթև Ստեփանյանը, Լիանա Տեր-Պողոսյանը, Սյուզի Մարգարյանը

Նվագակցում է՝ Մերի Առաքելյանը

1. Աբարանը քարոտ ա – 135, հատոր 9
2. Շուշոն ելեր կերթեր էգին – 136, հատոր 9
3. Ծաղիկ ունիմ՝ շատ բաց ա – 131, հատոր 9
4. Աման, աման, Դերիկո յար – 126, հատոր 9
5. Մարե, Մարե – 133, հատոր 9
6. Տարան, Նուբարս տարան – 117, հատոր 9
7. Թագվոր, քո ձիուն – 40, հատոր 10
8. Այն վերի գլխախնձոր – 77, հատոր 10
9. Կաքավն եկավ – 57, հատոր 10

Աբարանը քարոտ ա — 135, հատոր 9

Սիրո թեմայով քնարական երգ է, «Աբարանը քարոտ ա» քառատողը հայ գյուղական ամենատարածված խաղիկներից է:

Շուշոն ելեր կերթեր էգին — 136, հատոր 9

Շուշոն քնարական երգ կամ պարերգ է: Համեմատաբար սակավ հանդիպող մաժոր պարերգերից է: Նրանում բավական արդյունավետ կիրառված է ելևէջի տարբերակման միջոցով մեղեդու զարգացման եղանակը:

Մարե, Մարե – 133, հատոր 9

Պարերգային այս կարճատև մեղեդին մի շարք այլ օրինակների նման «շարունակ շարունակվող է»:

Ծաղիկ ունիմ՝ շատ բաց ա – 131, հատոր 9 

Հայ գյուղական սիրային քնարերգության լավագույն նմուշներից է՝ արիոզային բնույթի ընդարձակ եղանակ, կրկնակով:

Աման, աման, Դերիկո յար — 126, հատոր 9

Եղանակը ռիթմական կերտվածքով պարային է («վերվերի»): Այն պարային կերտվածքով պատմողական երգ է:

Տարան, Նուբարս տարան – 117, հատոր 9

Քնարական պարերգ է, որի մեղեդին դասական «գումարվող» կառուցվածքի (2+2 և 4 տակտ) կամ այլ կերպ՝ հիմնական դարձվածքի, դրա տարբերակված կրկնության և հաջորդող «ընդհանրացման» պարզ, բայց բնորոշ նմուշ է:

Թագվոր, քո ձիուն – 40, հատոր 10

Հարսանեկան ծիսական երգ, հարսանիքի առավել հանգուցային, «պաշտոնական» երգերում ձայնակարգային տարբերակումները հազվադեպ, իսկ այսպիսի «մասնավոր» երգերում սովորական երևույթ են: Ղոլան, ղասղան, եզանգի (կամ զանգի) ձիասարքի տարրեր են, առաջինը՝ ձիու փորի տակից անցնող փոկը, վերջինը՝ ասպանդակը:

Կաքավն եկավ – 57, հատոր 10

Հարսանեկան ծիսական երգ, խոսքերը հայ գեղջուկ երգերին բնորոշ քնարական մոտիվն է՝ դժբախտ սեր: Բանաստեղծական նման մոտիվները սրտառուչ մեղեդիով մատուցվելով, ստեղծում են երգի զգայուն – հուզումնալի բնավորությունը: 

Այն վերի գլխախնձոր – 77, հատոր 10

Հարսանյաց հանդեսի ուրախ պահերից մեկը՝ հանելուկները, որոնց ընթացքում հարսանիքին ներկա ամեն ոք (իսկ ներկա է լինում ողջ գյուղն իր «մեծամեծներով» հանդերձ) լիակատար ժողովրդավարական իրավունքով կարող է դրվատել կամ պախարակել («ձեռք առնել») ուզած անձնավորությանը, և ոչ ոք դժգոհելու իրավունք չունի: Եղանակի կառուցման սկզբունքը հաստատուն է (կրկնվող կամ տարբերակվող երկու նախադասություն՝ որպես հարց ու պատասխան), բազմազան են մեղեդիական մանրամասները, ձայնակարգերը, խոսքերը, բարբառները…

Երգերի բացատրությունը վերցված է Կոմիտասի համապատասխան հատորի վերջում տրված «Ծանոթագրություններ և վերլուծական դիտողություններ» բաժնից:

Աղբյուր՝  Մարինե Մկրտչյանի բլոգ